Schijnzelfstandigheid: waar moet je als ondernemer op letten?
maandag 12 augustus 2024
Het inhuren van zzp’ers biedt bedrijven flexibiliteit; de mogelijkheid om snel en efficiënt te reageren op veranderende marktomstandigheden. Echter, een probleem dat steeds meer ondernemers treft, is schijnzelfstandigheid. Dit fenomeen kan niet alleen leiden tot juridische problemen, maar ook tot aanzienlijke financiële gevolgen. Zeker nu er een nieuwe wet in ontwikkeling is en er een sterkere focus komt op handhaving door de Belastingdienst. Werk je als ondernemer veel met zzp’ers? In deze blog lees je waar je op moet letten.
Schijnzelfstandigheid doet zich voor wanneer iemand ogenschijnlijk als zelfstandige werkt, maar in werkelijkheid dezelfde rol vervult als een werknemer in loondienst. Daarvan kan bijvoorbeeld sprake zijn als de zzp’er grotendeels afhankelijk is van jouw organisatie voor inkomsten, of weinig invloed heeft op eigen tarieven en werktijden. Hoewel deze constructie aantrekkelijk kan lijken voor zowel de opdrachtgever als de zelfstandige, aangezien het beide partijen flexibiliteit biedt, zijn de risico's aanzienlijk.
Risico's en gevolgen van schijnzelfstandigheid
Het grootste risico voor ondernemers is dat de Belastingdienst bij een controle kan oordelen dat er sprake is van een dienstverband. Dit betekent dat de zzp’er met terugwerkende kracht als werknemer wordt gezien, met alle bijbehorende verplichtingen voor loonheffingen en sociale premies. Hoewel dit momenteel niet direct leidt tot naheffingen of sancties, komt er met ingang van 2025 wel een sterkere focus op handhaving door de Belastingdienst. Bovendien komt er nieuwe wetgeving aan (voorzien voor 2026) waardoor een samenwerking sneller als een dienstverband zal worden geclassificeerd.
Hoe vermijd je schijnzelfstandigheid?
Om schijnzelfstandigheid te vermijden is het op de eerste plaats van belang dat de overeenkomsten met zzp’ers duidelijk en gedetailleerd zijn. Er moet expliciet in staan dat het gaat om een overeenkomst van opdracht en niet om een arbeidsovereenkomst. Daarnaast kijkt de Belastingdienst naar de volgende criteria:
Gezagsverhouding
- Er mag geen sprake zijn van een gezagsverhouding (hiërarchische relatie) zoals bij een werknemer. Dat betekent dat je als opdrachtgever geen directe instructies en aansturing mag geven over hoe het werk moet worden uitgevoerd.
Zelfstandigheid in de praktijk
- De zzp’er moet ondernemersrisico lopen en daadwerkelijk zelfstandig kunnen opereren. Dit betekent dat hij of zij eigen opdrachten aanneemt, eigen werktijden bepaalt en eigen gereedschap of materialen gebruikt. Bovendien heeft de zzp’er de mogelijkheid om de opdracht uit te besteden aan anderen.
Integratie in de organisatie
- De zzp’er mag niet geïntegreerd zijn in de reguliere bedrijfsvoering. Dat wil zeggen dat hij of zij in tegenstelling tot de vaste medewerkers, niet deelneemt aan teamvergaderingen of personeelsuitjes en geen vast salaris ontvangt dat vergelijkbaar is met dat van een medewerker.
Als de samenwerking niet voldoet aan deze criteria, kan er worden geconcludeerd dat er sprake is van een verkapt dienstverband. Dit impliceert dat de zzp’er voor de wet wordt beschouwd als werknemer. In dat geval moet je loonbelasting en sociale premies afdragen. Bovendien ben je aansprakelijk voor werkgeversverplichtingen (loon doorbetalen bij ziekte, ontslagbescherming, etc.).
Nieuwe regels vanaf 2026
In de praktijk blijken de criteria echter vaak onvoldoende duidelijk. Daarom is er een nieuwe wet in ontwikkeling, die de bestaande onduidelijkheden rond de classificatie van zelfstandigen weg moet nemen. Deze wet treedt naar verwachting in werking op 1 januari 2026 en zal aanzienlijke veranderingen teweegbrengen voor organisaties die zzp’ers inzetten. Er worden namelijk nieuwe criteria geïntroduceerd waardoor een samenwerking waarschijnlijk sneller als een dienstverband zal worden geclassificeerd. Daarnaast is aangekondigd dat de Belastingdienst haar controle en handhaving op schijnzelfstandigheid verder zal gaan intensiveren.
Laat je adviseren
Redenen genoeg dus om alert te zijn op het fenomeen schijnzelfstandigheid. Maar wet- en regelgeving is vaak complex en verandert voortdurend. Werk je als ondernemer veel met zzp’ers en wil je zeker weten dat het écht zzp’ers zijn? Dan is het verstandig om je te laten adviseren door een deskundige. Die weet precies hoe de wet in elkaar steekt en is als eerste op de hoogte van veranderingen.
Roel Lammers TEN Advocaten
0412 - 61 44 43
rlammers@tenadvocaten.nl
